Uçucu yağların elde edilmesinde kullanılan en eski yöntem özellikle narenciye meyvalarının kabuklarına uygulanan mekanik ekspresyon yöntemidir. Özellikle limon, portakal gibi Narenciye (Citrus) meyvalarından uçucu yağ elde edilmesinde sıkma ya da mekanik ekspresyon adı verilen yöntem kullanılır. Bunun en temel sebebi bileşimlerinde bulunan aldehit yapısındaki maddelerin ısı ile kolaylıkla bozunmasıdır. Narenciye meyvalarının kabuklarında uçucu yağlar salgı cepleri içerisinde bulunur. Bu salgı ceplerinden uçucu yağı almak için meyvalar bir bütün halinde ya da sadece meyva kabukları üzeri binlerce keskin ve çıkıntılı çivilerle kaplanmış bir sistemde hareket eder. Bu esnada bu çıkıntılar kabuklardaki salgı ceplerini delerek uçucu yağın dışarı çıkmasını sağlar. Ardından meyvalar su ile yıkanarak uçucu yağın su ile birlikte alınması sağlanır. Uçucu yağ su karışımı santrifüj ya da bekletme ile birbirinden ayrılarak narenciye uçucu yağları saf olarak elde edilir. Tarihsel süreçte bu işlemler elle yapılırken günümüzde mekanikleşmiş ve genellikle meyva suyu endüstrisi ile birlikte yürüyen büyük ve otomatik mekanik ekspresyon sistemleri kurulmuştur. Narenciye yağları distilasyonla da elde edilebilir. Genellikle distilasyonla elde edilen narenciye uçucu yağlarının düşük kalitede olduğu kabul edilir ve aromaterapide kullanımı yapısal değişiklikler sebebiyle tercih edilmez. Bu şekilde distile narenciye yağları daha çok gıdalara aroma vermek için kullanılır.

• Mekanik ekspresyon ile elde edilen uçucu yağlarda narenciye yağlarının fototoksik etkisinden sorumlu furanokumarin yapısında bileşikler bulunabilir. Bu sebeple limon, bergamot, greyfurt gibi narenciye yağları kullanıldıktan sonra 12 saat süre ile güneşe çıkılmamalı, çıkılacaksa ilgili bölge iyice kapatılmalıdır. Buhar distilasyonu ile elde edilen narenciye yağlarında furanokumarinler olmadığı için fototoksik etki göstermeyecektir.
• Mekanik ekspresyon zaman zaman “soğuk sıkım” olarak adlandırılsa da soğuk sıkım yöntemi zeytin yağı gibi tohum ve meyvalardan elde edilen sabit yağların elde edilmesinde kullanılan bir yöntemdir. Uçucu yağlara uygulanan mekanik ekspresyon ile karıştırılmamalıdır.
• Orlife uçucu yağlarının üzerinde bitkinin hangi bölgesinden hangi yöntemle elde edildiği belirtilir. Uçucu yağlarınızı seçerken elde etme yöntemine dikkat edilmesi gerektiği unutulmamalıdır.

Kaynaklar

Başer, K.H.C., Buchbauer, G., 2015. Handbook of Essential Oils: Science, Technology, and Applications, Second ed. CRC Press, Boca Raton, FL.

Buckle, J., 2015. Clinical aromatherapy – Essential Oils in Healthcare, Third ed. Elsevier Health Sciences,  London, UK.

Tisserand, R., Young, R., 2013. Essential Oil Safety: A Guide for Health Care Professionals. Elsevier Health Sciences, London, UK.